“TINAWAG NILA ANG TATAY KO NA ‘WALANG MARARATING’ DAHIL JANITOR LANG — PERO NANG MAKIHINTAY SIYA SA AIRPORT AT LUMABAS ANG DALAWANG PILOT… TUMULO ANG LUHA NG BUONG PALIPARAN.”

Ako si Luna, 29 — at kasama ko ang kambal kong kapatid na si Stella.

At ang lalaking nasa gitna namin, umiiyak at nanginginig,
siya ang tatay naming si Mang Raul —
ang taong buong buhay naming ipinagmamalaki,
pero buong buhay ding minamaliit ng mundo.

ANG TATAY NA PINAGTAWANAN NG LAHAT

Lumaki kami sa maliit na barong-barong malapit sa riles.
Araw-araw, bago pa sumikat ang araw, umaalis si Tatay dala ang lumang backpack niya.

Janitor sa airport.
Labing-anim na oras ang trabaho.
Minsan kulang ang pagkain, pero hindi kailanman kulang ang pagmamahal.

Pero sa paaralan… iba ang turing sa amin.

“Ay, sila ’yung anak ng janitor.”
“Siguro mabaho bahay nila.”
“Walang mararating ’yan, obvious naman sa tatay.”

Maraming gabi kaming umiiyak.

Pero si Tatay?
Uuwi siyang pagod, pawisan, pero laging may ngiti:

“Anak, mag-aral kayo ha?
Ayokong maranasan n’yo ang hirap na dinanas ko.
’Pag may pangarap ka, kahit janitor lang tatay mo… makakarating ka.”

Hindi namin alam noon na bawat ngiting iyon ay may kasamang sakit.
Sakit na tinatago niya para hindi namin makita.

ANG SIKRETO NI TATAY

Isang gabi, nang umuwi kaming maaga, nadatnan namin si Tatay sa sala.
Pagod.
Nakaupo.
Nakatitig sa isang lumang picture frame.

Nasa loob nun:
siya, nakatingin sa isang eroplano, bata pa, may pangarap sa mata.

Hindi niya kami napansin nang pumasok kami.
Narinig namin siyang bumulong:

“Pangarap kong lumipad…
pero hindi ko kinaya.
Sana kayanin ng mga anak ko.”

Doon namin nalaman.

Hindi janitor ang pangarap ni Tatay.
PILOT ang pangarap niya.

Pero dahil sa kahirapan, wala siyang nagawa kundi itabi ang pangarap niya
— para mabuo ang pangarap namin.

ANG PAGBABAGO NG BUHAY NAMIN

Pareho kaming honor student.
Pareho kaming nag-top sa science at math.
Pareho kaming nag-apply para sa scholarship sa aviation school.

At nang lumabas ang resulta…

Natanggap kaming magkapatid — FULL SCHOLARSHIP.

Umiyak si Tatay.
Hindi lang bastang luha —
kundi luha na nagmula sa labing-walong taong sakit at pagod.

Tatay: “Mga anak… kayo ang mga pakpak ko.”
At niyakap niya kami nang mahigpit.

ANG MGA PANAHONG GUSTO NA NAMING SUMUKO

Hindi madali maging piloto.
May exam na bumagsak kami.
May flight simulation na halos ikinabagsak namin ng loob.
May panahon na gusto na naming tumigil.

Pero sa bawat gabi ng pag-iyak namin,
may isang lalaki na laging nakaupo sa sahig, nakatingin sa amin:

“Kung nalampasan ko ang buhay-anak-kalye,
malalampasan n’yo rin ’yan.
Hindi ako makakalipad…
pero kayo, kayang-kaya ninyo.”

At doon kami kumapit.
Hindi para sa sarili namin—
kundi para sa lalaking itinaya ang buong buhay niya para sa amin.

ANG ARAW NA HINDI MALILIMUTAN NG PALIPARAN

Pagkalipas ng sampung taon,
dumating ang araw na matagal naming pinangarap.

First day naming lumipad bilang commercial pilots.

Nauna kaming dumating sa airport, pero may isang taong hindi namin nakitang pumasok…

Si Tatay.

Alam naming may takot siya sa public attention,
pero nang lumingon kami—
naroon siya.

Nakatayo.
Naka-polo ang pinakaayos niyang damit.
Nanginginig ang kamay.
Namumula ang mata.

At nang lumapit kami sa kanya, sabay kaming bumati:

“Tay… ready na po ’yong mga pilot… kami po ’yon.”

At doon siya tuluyang umiyak, hindi mapigil.

Humarap siya sa mga taong nanonood at halos pasigaw na nagsabi:

“’Yan ang mga anak ko!
Anak ko ang dalawang piloto!”

Umiiyak siya habang tinatakpan ang mata niya,
habang ang mga dating kasamahan niyang janitor ay napapailing, nagtataka, at napapangiti.

Pero may isang linya siyang binitawan na nagpatahimik sa lahat:

“Akala nila noon walang mararating ang anak ng janitor…
pero hindi nila alam…
ang isang janitor, kayang magpalaki ng dalawang piloto.”

Tumahimik ang buong lugar.
May mga nakatingin at nagpunas ng luha.

At kami?
Niakap namin siya, sabay-sabay, sa gitna ng airport kung saan siya minsang pinagtawanan at hinusgahan.

Hindi niya alam—
ang araw na ito ay hindi tungkol sa amin.

Tungkol ito sa kanya.

Sa tatay naming pinili maging janitor,
para maging piloto ang mga anak niya.

EPILOGO

Hanggang ngayon, tuwing lumilipad kami,
dinadala namin ang isang maliit na bagay sa cockpit:

ang lumang picture frame ni Tatay
— ang batang minsang nangarap lumipad.

At tuwing tinitingnan namin iyon, sinasabi namin sa kanya sa isip:

“Tay… hindi mo man narating ang langit bilang piloto…
pero kami, araw-araw kang dinadala roon.”