“NAHIHIYA AKO SA SUOT KO SA KASAL NG ANAK KO — PERO NANG ISINUOT NG BRIDE ANG BERDE NIYANG GAOWN SA AKIN… LAHAT NG TAO SA KWARTO AY NAG-IYAK.”

Ako si Aling Rosa, 57.
Hindi mayaman.
Hindi maganda ang buhay.
Pero ginawa ko ang lahat para palakihin ang anak kong si Anton, mag-isa.

Araw ngayon ng kasal niya.
Araw dapat ng tuwa, hindi ng kahihiyan.

Pero habang nakatingin ako sa lumang bestidang suot ko—
bestidang ginamit ko noong binyag pa ni Anton—
parang hindi ako makahinga.

Kupas. Luma. Halatang mura.

At nang pumasok ako sa bridal suite…
nagsimula ang sakit.

ANG SANDALING GUSTO KO NANG LUMUBOG SA LUPA

Pagpasok ko, nakita ko ang bride — si Lia — napakaganda sa puting gown niya.
Mga abay: naka-satin.
Mga magulang ng bride: naka-designer outfits.

Ako?
Mukhang tagalinis.

“Good morning po,” mahina kong bati.

Pero bago pa siya makapag-react,
may dalawang abay na nagbulong, hindi man lang nagtago:

“’Yan ba ang mama ng groom?”
“Diyos ko, bakit hindi man lang nagsuot ng matinong damit?”
“Sayang, ang ganda sana ng kasal.”

Parang sinaksak ako.

Naiyak ako pero tinago ko.
Ayokong masira ang araw ng anak ko.

ANG PAGLAPIT NG BRIDE

Tahimik si Lia.
Tumingin lang siya sa akin—
mahaba, diretso, malambot ang tingin.

Tapos…
lumapit siya.

Hinawakan ang kamay kong nanginginig.

Lia: “Mama Rosa… halika po dito.”
Ako: “Anak… pasensya na, ito lang—”
Lia: “Shh. Hindi po ’yan mahalaga.”

Hinila niya ako papunta sa gitna ng kwarto.

Nakita ko roon ang isang emerald green gown—
ang gown na dapat isuot niya sa pictorial bago ang kasal.

Kumikinang.
Maganda.
Mamamahalin.

ANG HINDI KO INASAHAN

Kinuha niya ang gown.
Lumuhod sa harap ko.

Oo—
lumuhod.

At dahan-dahan niyang inilapat ang gown sa balikat ko.

Napatigil ang lahat sa kwarto.

Ako: “A-anak… bakit mo ginagawa ’to?”
Lia (habang naluluha): “Kasi kayo ang pangalawang nanay ko.
At wala pong dapat mahiya sa araw na ’to.
Lalo na kayo.”

Tumulo ang luha ko nang tuluyan.

Ako: “Pero iyan ang gown mo—”
Lia: “Hindi po.
Mas bagay po sa isang babaeng nagpalaki sa lalaking mahal ko.”

Tahimik ang kwarto.
Isang abay ang napahikbi.
Sumunod ang dalawa.
Hanggang lahat… umiiyak.

ANG PAGBABAGO NG LAHAT

Tinulungan nila akong isuot ang gown.
Inayos ang buhok ko.
Nilagyan ako ng light makeup.

At nang humarap ako sa salamin…
hindi ako makapaniwala.

Parang hindi ako si Aling Rosa.
Parang hindi ako ang babaeng lumaki sa hirap.
Parang hindi ako ang ina na lagi lang nasa likod.

Parang…
reina ako.

ANG REAKSIYON NG ANAK KO

Pagbukas ng pinto ng simbahan,
tumigil sa paghinga si Anton.

Literal.

Tumingin siya sa akin na parang ngayon lang niya ako nakita.

Anton: “Ma… ang ganda n’yo.
Grabe… ma, ang ganda n’yo talaga.”
Ako: “Anak… si Lia ang nagbigay—”
Anton (nakangiti habang umiiyak):
“Kaya ko siya pinakasalan, Ma.
Dahil marunong siyang magmahal… gaya n’yo.”

At doon…
hindi ko na napigilan ang pag-iyak.

EPILOGO — ANG GAWN NA HINDI KO MAKAKALIMUTAN

Sa reception, nilapitan ako ng abay na nanghamak sa akin kanina.

Abay: “Tita… pasensya na po. Mali po kami.”
Ako: “Ayos lang, anak.”
Abay: “Hindi po.
Ngayon lang namin nakita… kung gaano kayo kaimportante sa kanila.”

Ngumiti ako.
Huminga nang malalim.
At sa unang pagkakataon sa mahabang panahon…

Hindi ako nahiya sa sarili ko.

Dahil na-realize ko:
Hindi kayang sukatin ng lumang damit
ang halaga ng isang ina.

At minsan…
kailangan lang ng isang tao
na kayang makita ang ganda
na matagal mo nang di nakikita sa sarili mo.

At ang taong iyon,
sa araw ng kasal ng anak ko—
ay ang bride na tinawag akong: